Overheid moet bedrijven achter de broek zitten. Anders wordt het niks met de circulaire economie.

Het is de taak van de overheid om bedrijven te stimuleren met innovatieve circulaire oplossingen te komen, vindt Erick Wuestman, voorzitter van Stichting Circulaire Economie. Dat kan slimmer dan met dikke wetsvoorstellen.

Overheden zijn grote inkopers, en bepalen en betalen veel (bouw)projecten. Mogelijkheden te over om uitdagende circulaire eisen te stellen aan die projecten, aldus Wuestman. Bijvoorbeeld door leveranciers aan te moedigen om met circulaire oplossingen te komen, en gemeentelijke (inkoop) regels aan te scherpen door de voorkeur voor circulair bouwen mee te nemen in aanbestedingen.

Wuestman merkt dat veel gemeenten wel de transitie naar de circulaire economie willen steunen, maar niet goed weten hoe. “Ongeloof en onbekendheid vormen een groot obstakel. Veel medewerkers denken dat circulaire oplossingen niet haalbaar zijn, of vinden de werkwijzen te ingewikkeld. Mensen die er toch voor gaan ervaren dat projecten circulair aanvliegen juist een hele logische weg is.”

Hoewel Wuestman veel aarzeling bespeurt bij lokale overheden, zijn er ook gemeenten die het goede voorbeeld geven. Hij noemt de gemeenten Utrecht, Apeldoorn en Enschede als inspiratie.

Utrecht: Bouw circulair of verklaar jezelf

De Utrechtse gemeenteraad heeft in december 2016 een motie aangenomen om circulair bouwen de norm te maken voor Utrecht. In 2050 wil de gemeente compleet circulair zijn. Door de voorkeur voor circulair bouwen actief uit te dragen bij gebiedsontwikkeling en bouwprojecten, prikkelt de gemeente de bouwbranche tot circulaire bouw. Bij aanbestedingen laat Utrecht het wel of niet circulair bouwen zwaar meewegen. Waar het niet mogelijk is om circulair te bouwen, verwacht de gemeente goede onderbouwing en toelichting van wat de redenen hiervan zijn. Zo stimuleert Utrecht ook onderzoek.

Apeldoorn: Scheidt beton in zand, grind en cement

Elke gemeente is anders, elke plek heeft z’n eigen kansen. Op de ene plek wordt veel gebouwd, ergens anders is juist een grote agrarische sector of dienstensector. Wuestman: “Elke gemeente heeft iets waarin die uitblinkt. Trechter de mogelijkheden en kansen en focus op het meest kansrijke domein.”

Wordt er veel gesloopt de komende jaren? “Zet dan bijvoorbeeld SmartCrusher BV in, dat bedrijf weet beton te scheiden in zand, grind en herbruikbare cement. Daar kan vervolgens weer nieuw bouwmateriaal van worden gemaakt. Apeldoorn biedt bijvoorbeeld de mogelijkheid om bestaande betonwegen te crushen en om te zetten tot drainagetegels. Met deze tegels zakt het regenwater in de bodem, raakt het riool niet overspoeld tijdens piekbelasting en blijft het grondwaterpeil op orde. Resultaat: gemeente blij, milieu blij, inwoners blij, aannemer blij.”

Apeldoorn: Koester de interne “gekken”

“Voor overheden is het de kunst om in de komende jaren te werken aan het interne opdrachtgeverschap. Inkopers, projectleiders en uitvoerenden hebben behoefte aan interne ambassadeurs, met inhoud en geloofwaardigheid, die weten te verbinden”, zegt Wuestman. “Nu zie je vaak dat er op beleidsniveau stappen worden gezet, maar de uitvoering niet weet hoe daar op in te spelen, of juist andersom. Bij circulair ondernemen is het van belang dat je bevlogen mensen in het team hebt die de kar willen trekken. Gepassioneerde “gekken” die bruggen bouwen tussen politiek, beleid en uitvoering.

“Neem bijvoorbeeld Sander Lubberhuizen, projectleider bij gemeente Apeldoorn en gepassioneerd over circulair ondernemen. Voor de renovatie van de buitenruimte van een naoorlogse woonwijk in Apeldoorn, werkt hij aan een circulaire, geïntegreerde totaaloplossing. Voor dit project is het noodzakelijk zijn directe collega’s - de budgethouders van onder andere wegen, riolering, verlichting en de afkoppeling van regenwater - te overtuigen hun budgetten samen te voegen en aan Sander over te dragen waarmee hij één integrale oplossing kan realiseren.

“Lastig is dat collega’s niet automatisch overtuigd zijn van de meerwaarde van circulair ondernemen en Sander als koploper met innovatieve wensen, nog geen bewijslast kan overleggen om zijn ambitieuze visie te onderbouwen. Op basis van zijn gunfactor en overtuigingskracht moet hij zijn directe collega’s, beleidsmakers en controllers overtuigen toch akkoord te gaan. Doordat circulair ondernemen steeds populairder wordt in de politiek en bij wethouders, krijgt Sander inmiddels de noodzakelijke waardering voor zijn werk; waardering die Sanders directe collega’s motiveert mee te werken aan zijn circulaire oplossingen en innovatieve manier van aanbesteden. Stapsgewijs krijgt Sander iedere betrokken partij aan boord van zijn project – the power of one.“

Enschede: Delen, delen, delen

Deel je successen (en blauwe plekken) en breng je resultaten onder de aandacht. Daarmee versterk je je regionale positie en je aantrekkingskracht voor bedrijven en burgers. Wuestman wijst bijvoorbeeld op de gemeente Enschede en Losser, die veel publiciteit wisten te genereren voor hun circulaire aanbesteding van warme en koude dranken. Een ongekend aantal koffie gerelateerde bedrijven en andere geïnteresseerden kwamen af op de marktontmoeting. Met wat er inmiddels door inschrijvende marktpartijen is aangeboden, schrijven die gemeenten geschiedenis in de koffie en thee branche. De leerervaringen uit dergelijke trajecten zijn goud waard voor partijen die voor eenzelfde uitdaging staan.

Blijvende samenwerking en kennisuitwisseling zijn de sleutel tot succes. Wuestman: “Organiseer bijeenkomsten, creëer een platform rondom circulaire economie of geef trainingen. Leer van elkaars ervaringen, werk samen aan nieuwe slimme oplossingen en daag elkaar uit nieuwe creatieve coalities te vormen.”

De Week van de Circulaire Economie

Tijdens De Week van de Circulaire Economie organiseren Stadswerk en NVRD op 24 januari een bijeenkomst in Apeldoorn – de eerste in de reeks regionale werkbijeenkomsten waarbij ze samen met gemeenten en andere betrokken partijen concrete stappen willen zetten als het gaat om circulaire economie en de inrichting en beheer van de openbare ruimte. Erick Wuestman is hierbij aanwezig om te spreken over inspirerende voorbeelden uit de regio. Ook komt een praktijkvoorbeeld uit Apeldoorn aan bod en is er een interactief onderdeel waarin de deelnemers zelf aan de slag gaan. Voor meer informatie en het programma, zie hier.

Round=Real

Nederland circulair! is gestart met de campagne Round=Real. Hiermee wordt een podium geboden aan bedrijven en organisaties die laten zien dat circulair ondernemen loont. Ben jij ook een bedrijf dat circulair denkt? Doe dan ook mee aan deze beweging naar een circulaire economie. Round=Real biedt innovatieve circulaire ondernemers een podium, verbindt hen onderling en laat zo zien dat de circulaire economie kan!