Systeemverandering is sleutel tot circulair succes

Circulariteit zit ‘m niet alleen in hergebruik van materiaal. Financiële constructies maken of breken circulaire ambities. Cécile van Oppen, mede-eigenaar van adviesbureau Copper8, geeft 4 tips en doet 4 verzoeken voor systeemverandering (Belastingdienst en accountants, lezen jullie mee?).

Financiële tips

1. Leasen, pay per use? Welk financieel model is passend?

Van Oppen: “Circulariteit is hot, en de circulaire business modellen lijken tot doel te worden verheven. Staar je niet blind op die business modellen, zorg ervoor dat het verdienmodel vooral een middel is om de circulariteit te borgen. Dat kun je ook op een andere manier doen dan door een leaseconstructie op te tuigen. Je kunt bijvoorbeeld ook werken met een teruglevermodel, een soort statiegeld. Of met pay per use. Elk model heeft z’n eigen voor- en nadelen. Neem de tijd om alle opties door te nemen.”

2. Zoek een investeerder die de circulaire economie begrijpt

“Eigenlijk hebben alle organisaties, groot en klein, moeite met opstarten van hun circulaire model vanwege het geld. We zitten nog erg in vast in de economie waarin er op korte termijn winst gemaakt moet worden, terwijl de circulaire economie vooral winst op lange termijn nastreeft, en waarde creëert die niet meteen in euro’s te vangen is. Een voorbeeld uit onze eigen praktijk: met Copper8 ontwikkelen we ook eigen diensten en producten. We zijn bezig met een circulair zonnepaneel. Investeerders willen eerst een prototype zien. Om dat prototype te realiseren hebben we subsidie aangevraagd. Die is afgewezen, omdat het initiatief niet meeconcurreert met andere aanvragen binnen dezelfde programmalijn als het gaat om opwekcapaciteit. Ik snap het wel, maar toch: een circulair paneel brengt andere waarden met zich mee: het wordt een paneel dat ongelimiteerd energie opwekt uit een vast aantal grondstoffen, terwijl de huidige energie-infrastructuur uitgaat van het optimaliseren van de opwekcapaciteit per (verbrandde) grondstof.

Banken staan onder strenge controle en onder druk op snelle termijn hun geld terug te krijgen. Om je circulaire product op de markt te brengen moet je op zoek naar een investeerder die de circulaire economie snapt en bereid is te wachten op winst.”

3. Factureer geen uren, maar toegevoegde waarde (en laat de opdrachtgever een bedrag noemen)

“Wij passen dit ook toe bij Copper8. De circulaire economie draait om het creëren van waarde. Uurtje factuurtje, dat doen we liever niet. De kans dat ik een heel goed idee krijg is misschien wel groter als ik in het zwembad lig, dan als ik vier uur achter mijn bureau ga zitten nadenken. Is dat idee dan minder geld waard?
We vragen onze opdrachtgevers aan het einde van kortere klussen ook: wat wil je er voor betalen? Sommige opdrachtgevers vinden dat lastig, vragen dan naar ons normale uurtarief en hoe lang we gewerkt hebben. Maar er ontstaat altijd een goed gesprek. We willen dat zij nadenken over de waarde van onze output en niet zozeer de input voor hun bedrijf.”

4. Geef werknemers een contract en vertrouwen

“De huidige economie draait op angst. Angst voor de concurrent, voor collega’s. Circulaire economie draait op vertrouwen. Om iets gedaan te krijgen moet je samenwerken, kennis delen en lang aan elkaar verbonden kunnen zijn. Dat vertrouwen brengen wij ook in ons bedrijf. Iedereen krijgt bij ons meteen een jaarcontract, en geen targets maar juist de tijd om onze bedrijfsfilosofie helemaal eigen te maken en te leren. Na drie jaar kunnen ze aandelen deels krijgen en deels kopen, en zo mede eigenaar van ons bedrijf worden. Dat geven van vertrouwen creëert betrokkenheid, en dat levert een bedrijf veel op.”

Verzoeken

1. Doe iets aan de vooruitgeschoven kooppost

“Voor Alliander deden we de aanbesteding voor circulair meubilair. We kwamen uit bij Gispen, en spraken af dat Gispen na een aantal jaar het meubilair zou terugnemen voor 20% van de prijs. Aan het einde van het jaar bleek dat Gispen gestraft zou worden voor deze ‘circulariteit’, omdat de restwaarde van de meubels ingeboekt moeste worden als vooruitgeschoven kooppost.

Als je werkt met een teruglevermodel, kun je dus in de problemen komen met de accountancyregels. Zo wordt je dus gestraft voor je goede intenties.

We zijn nu met de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants en banken aan het kijken welke regels circulariteit in de weg staan en hoe dat opgelost kan worden.”

2. Afschrijving naar 0: afschaffen aub!

“Alleen producten waarover al heel veel data over restwaarde bestaan, hoef je niet af te schrijven naar 0. Auto’s bijvoorbeeld, er is veel kennis over wat een auto tweedehands nog waard is. Maar een wasmachine? Een tafel? Een bed? Dat moet allemaal in een aantal jaar afgeschreven worden naar 0. En dat is juist wat in de circulaire economie niet de bedoeling is, want al het materiaal in een product blijft waarde behouden. Maar financiers willen uitgebreide documentatie en bewijs zien over wat iets dan nog waard is. Vaak mag je als ondernemer die restwaarde dus nog niet meenemen in je financiële plan, en ben je duurder uit bij het lenen van geld vanwege de traditionele berekening van risico’s.

Banken zijn bij uitstek geëquipeerd om als smeerolie te fungeren voor een circulaire economie, maar we kunnen alleen samen met banken aan de nodige kennis werken om samen tot creatieve en werkbare oplossingen te komen.”

3. Verlaag belasting op arbeid

“De wereldbevolking groeit en om ons allen te onderhouden moeten we niet alleen meer halen uit grondstoffen, maar ook meer arbeid creëren om ons allemaal aan het werk te houden, dat is de gedachte van de circulaire economie. Maar het kromme is: nu zit er in Nederland 21% belasting op arbeid, en 6% op producten, dus op grondstoffen. Het zou veel beter zijn als dat andersom is. Dat ons systeem op deze manier fundamenteel verkeerd in elkaar zit is al vaker grondig beschreven, in Nederland in het Ex’Tax rapport. Overheid, laten we in elk geval experimenteren!”

4. Belast bedrijven met ideële doelstelling minder

“Bedrijven die hun best doen om meer waarde toe te voegen dan alleen platte commercie, betalen nu net zoveel belasting als andere bedrijven. Mensen met afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk houden, kost veel extra tijd en moeite. Investeren in kennisontwikkeling over circulaire materialen en verdienmodellen, kost veel tijd en geld. Toch moeten dat soort bedrijven net zo veel belasting betalen als de louter commerciële partijen.

Er zijn al goede en objectieve systemen om bedrijven te screenen, zoals Social Enterprise NL en B Corp. Zou het niet mooi zijn als bedrijven die onder die vlaggen mogen opereren worden beloond met een gunstiger belastingtarief?”

De Week van de Circulaire Economie

Meer weten? Kom tijdens de Week van de Circulaire Economie naar de Inspiratiemiddag Samenwerking van Copper8 op 18 januari of het congres van Community of Practice voor Financiële en Accountantsopleidingen voor de Nieuwe Economie op 20 januari. 

Round=Real

Copper8 laat zien dat circulair ondernemen loont. Het is dus een echt Round=Real-bedrijf. Ben jij ook een bedrijf dat circulair denkt? Doe dan ook mee aan deze beweging naar een circulaire economie. Round=Real biedt innovatieve circulaire ondernemers een podium, verbindt hen onderling en laat zo zien dat de circulaire economie kan!